Thuật ngữ “hợp đồng thời vụ” đã ăn sâu vào cách gọi thông thường để chỉ hình thức làm việc ngắn hạn này. Tuy nhiên, với sự thay đổi của Bộ luật Lao động 2019, khái niệm và cách phân loại hợp đồng lao động đã có những điều chỉnh đáng kể. Điều này đặt ra câu hỏi: Hợp đồng thời vụ là gì? theo quy định mới và hiện nay có còn tồn tại các loại hợp đồng thời vụ phổ biến như cách hiểu truyền thống không?
Bài viết này sẽ làm rõ định nghĩa hợp đồng thời vụ là gì? dưới góc độ pháp lý hiện hành, đồng thời phân tích các loại hợp đồng thời vụ phổ biến dựa trên thời hạn và mục đích sử dụng, nhằm mang đến cái nhìn chính xác và toàn diện cho người sử dụng lao động và người lao động.
Hợp đồng thời vụ là gì?
Để hiểu về các loại hợp đồng thời vụ phổ biến, trước hết cần làm rõ định nghĩa của loại hợp đồng này theo quy định pháp luật hiện hành.
Theo Bộ luật Lao động 2012 (có hiệu lực đến hết năm 2020), hợp đồng lao động được chia thành ba loại: không xác định thời hạn, xác định thời hạn (từ đủ 12 tháng đến 36 tháng), và theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng. Loại thứ ba này chính là hợp đồng thời vụ theo cách gọi truyền thống. Đặc trưng của nó là gắn với công việc có tính chất tạm thời, không liên tục, thường phát sinh theo mùa vụ hoặc các công việc cụ thể có thời gian hoàn thành ngắn.
Tuy nhiên, kể từ ngày 01/01/2021, Bộ luật Lao động 2019 chính thức có hiệu lực và đã bỏ loại hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng như một loại độc lập. Bộ luật Lao động 2019 chỉ còn quy định hai loại hợp đồng lao động chính: hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động xác định thời hạn (có thời hạn không quá 36 tháng).
Như vậy, khi nói về hợp đồng thời vụ là gì? theo pháp luật hiện hành, chúng ta hiểu đó là hình thức hợp đồng lao động xác định thời hạn với thời hạn dưới 12 tháng, áp dụng cho các công việc có tính chất tương tự như hợp đồng thời vụ trước đây (theo mùa vụ, dự án ngắn hạn, công việc không thường xuyên).
Các hình thức hợp đồng lao động ngắn hạn phổ biến
Dù không còn được phân loại thành các loại độc lập dưới tên gọi “hợp đồng thời vụ” trong Bộ luật Lao động 2019, trên thực tế, các loại hợp đồng thời vụ phổ biến hiện nay được hiểu là các hình thức của hợp đồng lao động xác định thời hạn dưới 12 tháng, với sự khác biệt chủ yếu nằm ở thời hạn cụ thể và các quy định đi kèm.
Xem thêm: Khi nào nên sử dụng nhân sự theo hợp đồng thời vụ?
Hợp đồng lao động dưới 01 tháng
Đây là hình thức ngắn nhất trong các loại hợp đồng thời vụ phổ biến (hay chính xác hơn là hợp đồng lao động ngắn hạn). Hợp đồng này áp dụng cho những công việc có thời gian hoàn thành cực kỳ ngắn, dự kiến kết thúc trong vòng chưa đầy 01 tháng.
Đặc điểm pháp lý nổi bật của hình thức hợp đồng dưới 01 tháng này là các bên có thể giao kết bằng lời nói, trừ một số trường hợp đặc biệt theo quy định (như lao động dưới 15 tuổi, lao động giúp việc gia đình…). Về bảo hiểm xã hội, người lao động làm việc theo hợp đồng dưới 01 tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thay vào đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm trả thêm một khoản tiền tương đương với mức đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN và bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cùng lúc với kỳ trả lương để bù đắp cho người lao động.
Hình thức này phù hợp cho các công việc phát sinh đột xuất, cần giải quyết nhanh trong vài ngày hoặc vài tuần, như hỗ trợ sự kiện quy mô nhỏ, làm thêm theo giờ cao điểm tức thời.
Hợp đồng lao động từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng
Đây là hình thức phổ biến nhất khi nói về các loại hợp đồng thời vụ phổ biến theo cách hiểu hiện nay, tương ứng với phần lớn các trường hợp mùa vụ truyền thống hoặc dự án ngắn/trung hạn. Hợp đồng này áp dụng cho các công việc có thời hạn rõ ràng, kéo dài từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng.
Đặc điểm pháp lý của hợp đồng này là bắt buộc phải giao kết bằng văn bản (hoặc thông điệp dữ liệu) để đảm bảo tính pháp lý. Quan trọng hơn, người lao động làm việc theo hợp đồng này thuộc đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH, BHYT, BHTN). Người sử dụng lao động có nghĩa vụ trích nộp các khoản bảo hiểm theo quy định trên cơ sở tiền lương của người lao động.
Hình thức hợp đồng từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng được sử dụng rộng rãi để đáp ứng nhu cầu tăng cường nhân sự thời vụ trong các ngành có tính mùa vụ, triển khai các dự án có thời gian hoàn thành từ vài tháng đến gần một năm, hoặc thay thế người lao động nghỉ phép dài hạn, nghỉ thai sản. Đây là hình thức tiêu biểu khi doanh nghiệp cần nhân sự thời vụ trong khoảng thời gian xác định không quá một năm.
Các hình thức khác có liên quan
Khi tìm hiểu về các loại hợp đồng thời vụ phổ biến, đôi khi chúng ta có thể nhầm lẫn với các hình thức hợp đồng khác có tính chất ngắn hạn hoặc linh hoạt. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ:
- Hợp đồng thử việc: Mục đích chính là đánh giá sự phù hợp của người lao động với công việc, có thời hạn giới hạn theo quy định pháp luật tùy thuộc vào tính chất công việc (tối đa 06 ngày làm việc cho công việc dưới 01 tháng, tối đa 01 tháng cho công việc cần trình độ trung cấp/công nhân kỹ thuật/nhân viên nghiệp vụ, tối đa 06 tháng cho công việc cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật từ cao đẳng trở lên). Đây không phải là hợp đồng lao động theo mùa vụ hay dự án.
- Hợp đồng cộng tác viên hoặc Hợp đồng dịch vụ (Hợp đồng vụ việc): Đây là các hợp đồng dân sự, không phải hợp đồng lao động. Quan hệ giữa các bên là quan hệ dịch vụ hoặc hợp tác, không phải quan hệ lao động được điều chỉnh bởi luật lao động. Việc ký hợp đồng dịch vụ cho công việc mang bản chất quan hệ lao động nhằm né tránh nghĩa vụ theo luật lao động (như đóng bảo hiểm xã hội, các chế độ nghỉ phép…) là hành vi vi phạm pháp luật và tiềm ẩn rủi ro pháp lý.
Đặc điểm chung của hợp đồng lao động ngắn hạn
Dù có sự phân biệt về thời hạn (dưới 01 tháng và từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng), các loại hợp đồng thời vụ phổ biến theo cách hiểu hiện đại (hợp đồng lao động xác định thời hạn dưới 12 tháng) vẫn có những đặc điểm chung:
- Thời hạn xác định: Luôn có thời gian bắt đầu và kết thúc rõ ràng, tối đa là dưới 12 tháng.
- Tính chất công việc: Gắn với công việc tạm thời, theo mùa vụ, theo dự án ngắn hạn, không thường xuyên hoặc thay thế nhân sự tạm vắng.
- Quyền và nghĩa vụ cơ bản: Người sử dụng lao động và người lao động vẫn có các quyền và nghĩa vụ cơ bản theo luật lao động, bao gồm quyền được trả lương, quyền nghỉ ngơi, nghĩa vụ tuân thủ kỷ luật lao động, v.v.
- Quy định ký tiếp hợp đồng: Theo Bộ luật Lao động 2019, sau khi hợp đồng lao động dưới 12 tháng (hợp đồng xác định thời hạn) hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc, các bên chỉ được ký tiếp 01 lần hợp đồng lao động xác định thời hạn. Nếu sau đó người lao động vẫn làm việc, phải ký hợp đồng không xác định thời hạn.
Lưu ý khi sử dụng các hình thức hợp đồng ngắn hạn
Xem thêm: Lợi ích của việc sử dụng nhân sự theo hợp đồng thời vụ
Để sử dụng các loại hợp đồng thời vụ phổ biến (hợp đồng lao động dưới 12 tháng) hiệu quả và đúng pháp luật, người sử dụng lao động cần lưu ý các điểm sau:
- Am hiểu Bộ luật Lao động 2019: Nắm vững quy định hợp đồng thời vụ mới để áp dụng đúng loại hợp đồng cho từng tính chất công việc.
- Xác định đúng thời hạn: Lựa chọn ký hợp đồng dưới 01 tháng hay từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng cần dựa trên thời gian thực tế cần sử dụng lao động, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ về hình thức hợp đồng và bảo hiểm xã hội.
- Nội dung hợp đồng đầy đủ: Sử dụng mẫu hợp đồng thời vụ (mẫu hợp đồng lao động dưới 12 tháng) có đầy đủ các điều khoản bắt buộc theo quy định để tránh tranh chấp.
- Thực hiện đúng nghĩa vụ BHXH: Tuân thủ nghiêm ngặt quy định hợp đồng thời vụ về đóng/bù đắp bảo hiểm xã hội tùy thuộc vào thời hạn hợp đồng.
- Tránh lạm dụng hợp đồng ngắn hạn: Không ký hợp đồng lao động dưới 12 tháng cho công việc có tính chất thường xuyên trên 12 tháng nhằm né tránh các nghĩa vụ lâu dài với người lao động. Việc làm sai quy định này tiềm ẩn rủi ro pháp lý lớn.
- Quản lý quan hệ lao động: Dù hợp đồng ngắn hạn, người sử dụng lao động vẫn cần tuân thủ các quy định về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, an toàn lao động, v.v.
Kết luận
Khái niệm các loại hợp đồng thời vụ phổ biến ngày nay cần được hiểu trong khuôn khổ của Bộ luật Lao động 2019, chủ yếu là các hình thức hợp đồng lao động xác định thời hạn dưới 12 tháng với sự phân biệt dựa trên thời hạn cụ thể (dưới 01 tháng và từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng) do sự khác nhau về quy định hợp đồng thời vụ liên quan đến hình thức và bảo hiểm xã hội.
Việc hiểu rõ hợp đồng thời vụ là gì? và các loại hợp đồng thời vụ phổ biến theo cách hiểu hiện tại, cùng với việc tuân thủ chặt chẽ luật lao động, đặc biệt là Bộ luật Lao động 2019 và quy định hợp đồng thời vụ về việc ký kết, thực hiện, bảo hiểm xã hội, và chấm dứt hợp đồng, là yếu tố then chốt để người sử dụng lao động sử dụng hiệu quả hình thức lao động ngắn hạn, tối ưu chi phí, giảm thiểu rủi ro pháp lý, và xây dựng quan hệ lao động lành mạnh.
Để được tư vấn chuyên sâu về việc lựa chọn và quản lý các loại hợp đồng thời vụ phổ biến (hợp đồng lao động dưới 12 tháng) phù hợp với nhu cầu kinh doanh và tuân thủ luật lao động, người sử dụng lao động nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia.
WATF Human Capital là đơn vị cung cấp dịch vụ cung ứng nhân sự chuyên nghiệp, am hiểu sâu sắc luật lao động và thực tiễn thị trường. Chúng tôi sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp bạn trong việc xây dựng quan hệ lao động hiệu quả, tuân thủ pháp luật, bao gồm cả việc sử dụng các loại hợp đồng thời vụ phổ biến.
Liên hệ WATF Human Capital ngay hôm nay để nhận tư vấn chuyên sâu về hợp đồng lao động và các giải pháp nhân sự tối ưu cho doanh nghiệp bạn!
CÔNG TY CUNG ỨNG NHÂN SỰ QUA ĐÀO TẠO TRIẾT LÝ GIÁO DỤC TẬN GỐC – WATF HUMAN CAPITAL
Địa chỉ: Tầng 4, 50A Trương Quốc Dung, P. 10, Q. Phú Nhuận, TP.HCM
Hotline: 0932 38 31 38
Website: https://watfhumancapital.com/
Email: admin@watfgroup.com
