Thật lòng mà nói, giải quyết cạnh tranh cá nhân trong nhóm không dễ chút nào và chắc hẳn là điều khiến nhiều cấp quản lý trăn trở, thậm chí mệt mỏi.
Cạnh tranh không xấu, ngược lại nếu làm đúng cách, nó còn là động lực để mỗi người cố gắng hơn, phát triển nhanh hơn. Tuy nhiên, vấn đề là ranh giới giữa cạnh tranh lành mạnh và ganh đua tiêu cực rất mong manh. Khi ai đó bắt đầu so sánh quá nhiều, muốn hơn thua thay vì đóng góp thì không khí trong nhóm sẽ thay đổi ngay: mọi người cảm thấy xa cách, thiếu tin tưởng và làm việc chung cũng kém hiệu quả hẳn đi.
“Làm quản lý rồi mình mới thấy, chuyện mọi người trong nhóm so kè, ganh đua với nhau là điều khó tránh vì đó là bản năng rất con người. Mình không cố gắng dập tắt hoàn toàn điều đó vì càng cố ép thì không khí lại càng căng thẳng. Thay vào đó, mình dẫn dắt nó theo một hướng tích cực hơn. Mình đã và đang học cách tạo ra một môi trường mà ở đó mọi người không cần phải lo lắng xem ai hơn ai kém, chỉ cần cùng nhau cố gắng để làm mọi thứ tốt nhất có thể”, chị Nguyễn Minh Hương, Sales Manager chia sẻ.
Để cạnh tranh cá nhân không ảnh hưởng đến sự gắn kết trong nhóm
“Để cạnh tranh cá nhân không ảnh hưởng đến sự hòa hợp của nhóm, hãy tập trung phát triển bản thân mà vẫn luôn sẵn sàng hỗ trợ đồng đội và tôn trọng nỗ lực của người khác.”
Chuyển trọng tâm từ cá nhân sang tập thể
Chị bày tỏ “Hồi đầu, mình chú trọng khá nhiều vào kết quả cá nhân, kiểu ai làm tốt thì được ghi nhận, được thưởng nhưng rồi mình nhận ra có điều không ổn: nhóm tuy làm việc chăm chỉ nhưng không gắn kết, thậm chí có lúc còn cạnh tranh ngầm. Mỗi người như đang chèo một hướng khác nhau thành ra chiếc thuyền chung không đi được xa”.
Ngay sau đó, chị quyết định xoay hướng lái “Thay vì chỉ đặt KPI cá nhân, mình bổ sung thêm mục tiêu chung cho cả nhóm, chỉ khi nhóm đạt được kết quả thì tất cả mới được ghi nhận”. Thay đổi này tuy nhỏ nhưng đã tạo ra sự khác biệt lớn: Khi các thành viên cùng hướng về một đích chung, họ bắt đầu quan tâm nhau hơn, chủ động phối hợp, chia sẻ thông tin, không còn kiểu “mình biết nhưng không nói vì sợ người khác giỏi hơn”.
Khen thưởng cả sự hợp tác chứ không chỉ thành tích cá nhân
“Có bao giờ bạn cảm thấy rằng mình phải thật nổi bật, phải làm điều gì đó thật “wow” thì mới được công nhận trong công việc không? Thật ra, cảm giác đó không hiếm. Mình cũng từng thấy điều đó xảy ra trong nhóm, có vài bạn luôn cố gắng nổi trội hơn, luôn muốn tỏa sáng. Họ nỗ lực rất nhiều nhưng lại theo kiểu phải vượt lên trên đồng đội”, chị Minh Hương tâm sự.
Trong lúc mải mê vươn lên, họ đôi khi quên mất rằng trong một tập thể việc hỗ trợ, gắn kết và cùng nhau làm tốt mới là điều giúp nhóm thật sự vững mạnh. “Và nếu mình cứ mãi tập trung khen ngợi những người nổi bật mà không để tâm đến những bạn lặng lẽ làm nền, luôn âm thầm giúp đỡ phía sau thì chính mình đang góp phần tạo nên môi trường cạnh tranh cá nhân thiếu lành mạnh”, chị Hương nêu quan điểm.
Suy nghĩ đó khiến chị chú ý và đánh giá cao hơn những hành động hợp tác, ví dụ như chủ động hướng dẫn người mới hay sẵn sàng chia sẻ mẹo làm việc hiệu quả hoặc giúp đồng nghiệp hoàn thành đầu việc khó đúng hạn. Chỉ cần vài câu cảm ơn, khen ngợi trong cuộc họp hoặc ghi tên vào phần đóng góp đặc biệt cuối dự án là đã đủ để mọi người cảm thấy nỗ lực của họ được nhìn thấy. Với chị Hương, điều đặc biệt quan trọng hơn là nó gửi đi thông điệp rất rõ ràng: trong đội nhóm này, ai giúp người khác cùng tiến cũng đáng được ghi nhận. Điều này sẽ khiến mọi người dễ mở lòng hơn, sẵn sàng hỗ trợ nhau nhiều hơn, từ đó sẽ tạo nên một môi trường làm việc gắn kết, tích cực và bền vững.
Tránh so sánh công khai giữa các cá nhân
“Làm quản lý, có lúc mình cho rằng việc nhắc đến một cá nhân giỏi trong nhóm sẽ tạo động lực cho những người khác. Nhưng thực tế là so sánh, dù rất vô tình như “Sao em không làm nhanh như A nhỉ?” hay “Việc này mà B làm thì chắc xong từ hôm qua rồi” lại dễ khiến người nghe cảm thấy bị đánh giá thấp và đặt lên bàn cân với người khác. Dần dần, mọi người bắt đầu rơi vào tâm thế phòng thủ hoặc cố gắng ganh đua để không bị xem nhẹ. Khi ai cũng chỉ lo làm sao để hơn người khác thì sự gắn kết trong nhóm cũng mờ nhạt theo lúc nào không hay”, chị Minh Hương tâm sự.
Thay vì đặt người này bên cạnh người kia, chị tập trung vào hành trình riêng của từng bạn, góp ý theo hướng hỗ trợ hơn. “Mình sẽ thay những câu “Em làm chậm hơn A” bằng “Chị thấy A có một cách làm khá nhanh ở phần này, để lát chị gửi em thử tham khảo nhé””, chị Hương gợi ý. Cùng một ý nhưng cảm giác đem lại hoàn toàn khác: gần gũi hơn, không tạo áp lực mà lại khuyến khích người nghe phát triển theo cách riêng của họ. Những phản hồi kiểu này giúp mọi người tập trung vào việc cải thiện bản thân, thay vì loay hoay trong chuyện ai giỏi hơn ai.
Gắn kết nhóm bằng những hoạt động ngoài công việc
“Thật ra, không phải lúc nào sự ganh đua trong nhóm cũng bắt nguồn từ áp lực hay tham vọng đâu. Nhiều khi, đơn giản là vì mọi người chưa thực sự hiểu nhau. Khi cả nhóm chỉ quen biết qua email, những con số trong báo cáo hay những cuộc họp căng thẳng thì sự kết nối giữa người với người sẽ trở nên mờ nhạt. Và khi chưa cảm thấy gần gũi, ai cũng có xu hướng tập trung lo cho mình trước tiên, từ đó mới nảy sinh so đo, ganh đua không đáng có”, chị Hương phân tích.
Thế nên, theo chị đôi khi cách hiệu quả nhất để xóa tan khoảng cách đến từ những điều rất đời thường như một bữa ăn trưa không bàn chuyện công việc, cà phê sau giờ làm hay thậm chí chỉ là vài phút chơi một trò nhỏ cuối buổi họp. Không mất nhiều thời gian nhưng lại đủ để giúp mọi người thấy nhau ở một góc khác – tự nhiên hơn, vui vẻ hơn và gần gũi hơn.
Chị Hương kể “Mình hay bắt đầu một số buổi họp nhóm bằng vài câu hỏi nhẹ nhàng kiểu: “Tuần này có ai ăn sáng món gì lạ không?” hoặc “Dịp lễ sắp tới được nghỉ nhiều ngày, tụi em định đi đâu chơi?”. Những câu chuyện tưởng như chẳng liên quan gì nhưng lại khiến không khí dịu đi rất nhiều. Mọi người cười nhiều hơn, chia sẻ nhiều hơn và dần dần hiểu nhau hơn.
Khi mối quan hệ giữa các thành viên trở nên chân thành hơn, sự cạnh tranh kiểu hơn thua cũng dần nhường chỗ cho tinh thần đồng đội. Bởi một khi đã quý nhau rồi, người ta không còn muốn vượt lên bằng cách bỏ lại người khác phía sau mà sẽ tìm cách nắm tay nhau cùng tiến xa hơn.
Cạnh tranh cá nhân không phải lúc nào cũng là “kẻ cản mũi” của sự phát triển nhóm mà hoàn toàn có thể là động lực để mỗi thành viên trở nên xuất sắc hơn. Quan trọng là đừng để cuộc đua trở thành cuộc chiến ai thắng ai thua mà hãy biến nó thành một cuộc chơi ai cũng thắng. Cùng nhau tiến lên, không ai bị bỏ lại phía sau, đó mới chính là chìa khóa để cả nhóm vươn tới những đỉnh cao mới.
