Việc sử dụng lao động theo tính chất thời điểm hoặc mùa vụ là một nhu cầu thực tế của nhiều doanh nghiệp. Để điều chỉnh mối quan hệ lao động này, các hình thức hợp đồng lao động linh hoạt đã ra đời. Thuật ngữ quen thuộc mà nhiều người thường nhắc đến là “hợp đồng thời vụ”. Tuy nhiên, để hiểu đúng bản chất và áp dụng tuân thủ pháp luật trong bối cảnh hiện tại, chúng ta cần tìm hiểu sâu hơn về hợp đồng thời vụ là gì? và những quy định pháp luật liên quan, đặc biệt là dưới tác động của Bộ luật Lao động 2019.
Bài viết này được biên soạn nhằm cung cấp góc nhìn chuyên nghiệp và chi tiết về hợp đồng thời vụ là gì? theo quy định của pháp luật Việt Nam qua các thời kỳ và trọng tâm là quy định hiện hành. Chúng tôi sẽ phân tích rõ định nghĩa, phạm vi áp dụng, quyền, nghĩa vụ của các bên, cũng như các vấn đề về bảo hiểm xã hội và chấm dứt hợp đồng đối với loại hình lao động này.
Hợp đồng thời vụ là gì?
Để làm rõ hợp đồng thời vụ là gì?, chúng ta cần nhìn lại quy định trước đây và sự thay đổi căn bản theo Bộ luật Lao động 2019.
Trước ngày 01/01/2021, theo Bộ luật Lao động 2012 (đã hết hiệu lực), hợp đồng lao động bao gồm ba loại chính: hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn (từ đủ 12 tháng đến 36 tháng), và hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng. Loại hợp đồng thứ ba này chính là điều mà chúng ta thường gọi là hợp đồng thời vụ. Đặc điểm cốt lõi của hợp đồng này là tính chất tạm thời, gắn với công việc có thời gian hoàn thành ngắn hoặc phụ thuộc vào yếu tố mùa vụ.
Tuy nhiên, khi Bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực, khái niệm “hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng” như một loại hợp đồng độc lập đã không còn. Điều 20 Bộ luật Lao động 2019 chỉ quy định hai loại hợp đồng lao động: hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động xác định thời hạn. Hợp đồng lao động xác định thời hạn được giới hạn thời gian không quá 36 tháng.
Điều này có nghĩa là, khi tìm hiểu hợp đồng thời vụ là gì? trong ngữ cảnh pháp luật hiện hành, chúng ta hiểu đó là việc người sử dụng lao động và người lao động giao kết hợp đồng lao động xác định thời hạn với thời hạn dưới 12 tháng, áp dụng cho những công việc mà trước đây thường ký hợp đồng thời vụ. Sự thay đổi này không loại bỏ hoàn toàn hình thức làm việc ngắn hạn, theo mùa vụ, mà là sự tái cấu trúc lại các loại hợp đồng để phù hợp hơn với thực tiễn và tăng cường sự bảo vệ cho người lao động.
Quy định về hợp đồng lao động dưới 12 tháng theo Bộ luật Lao động 2019
Xem thêm: TỔNG QUAN VỀ CUNG ỨNG NHÂN SỰ DÀI HẠN LÀ GÌ?
Sau khi đã làm rõ hợp đồng thời vụ là gì? theo quy định mới, chúng ta cần đi sâu vào các quy định cụ thể áp dụng cho loại hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng này. Đây chính là quy định hợp đồng thời vụ theo cách hiểu hiện đại.
Đối tượng và phạm vi áp dụng
Hợp đồng lao động dưới 12 tháng (tương ứng với hợp đồng thời vụ là gì? trước đây) thường được áp dụng cho các công việc có tính chất không thường xuyên, tạm thời, theo mùa vụ, hoặc các công việc cần hoàn thành trong một khoảng thời gian xác định ngắn hạn. Các trường hợp điển hình bao gồm:
- Công việc phát sinh theo mùa vụ sản xuất (ví dụ: thu hoạch nông sản, chế biến thực phẩm theo mùa).
- Công việc phục vụ các dự án, sự kiện ngắn hạn.
- Công việc thay thế tạm thời cho người lao động nghỉ thai sản, nghỉ ốm dài ngày hoặc các trường hợp tạm hoãn thực hiện hợp đồng khác.
- Công việc có tính chất thời vụ trong ngành dịch vụ (ví dụ: nhân viên phục vụ nhà hàng, khách sạn vào mùa cao điểm).
Tuy nhiên, Bộ luật Lao động 2019 nghiêm cấm việc giao kết hợp đồng lao động dưới 12 tháng để làm những công việc có tính chất thường xuyên, liên tục từ 12 tháng trở lên, trừ trường hợp người sử dụng lao động là hộ gia đình, cá nhân sử dụng người lao động dưới 10 người. Việc lạm dụng loại hợp đồng này để né tránh nghĩa vụ với người lao động làm việc ổn định là hành vi vi phạm luật lao động.
Hình thức và nội dung của hợp đồng
Hợp đồng lao động dưới 12 tháng, giống như các loại hợp đồng lao động khác, chủ yếu phải được giao kết bằng văn bản. Đây là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo tính pháp lý và làm căn cứ giải quyết tranh chấp (nếu có). Trong một số trường hợp nhất định như công việc có thời hạn dưới 01 tháng, các bên có thể giao kết bằng lời nói, trừ các trường hợp đặc biệt như lao động là người giúp việc gia đình hoặc người lao động dưới 15 tuổi.
Nội dung của hợp đồng lao động dưới 12 tháng phải bao gồm đầy đủ các yếu tố theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Lao động 2019. Các nội dung chính đã được đề cập trong phần trước, bao gồm thông tin các bên, công việc, địa điểm, thời hạn, tiền lương, bảo hiểm xã hội, v.v. Việc chuẩn bị một mẫu hợp đồng thời vụ (tức mẫu hợp đồng lao động xác định thời hạn dưới 12 tháng) đầy đủ và chính xác là rất quan trọng.
Thời hạn và quy định ký kết lại hợp đồng
Thời hạn tối đa của loại hợp đồng này là dưới 12 tháng. Điểm đáng chú ý trong quy định hợp đồng thời vụ theo luật mới là việc ký kết lại hợp đồng.
Theo Điều 20 Bộ luật Lao động 2019, khi hợp đồng lao động xác định thời hạn hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc, hai bên phải ký hợp đồng lao động mới trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hợp đồng cũ hết hạn. Đối với hợp đồng lao động dưới 12 tháng, sau khi hết hạn, hai bên chỉ được ký tiếp 01 lần hợp đồng lao động xác định thời hạn tiếp theo. Hợp đồng xác định thời hạn được ký tiếp này cũng không được quá 36 tháng. Sau khi hợp đồng xác định thời hạn được ký tiếp lần thứ nhất hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc hoặc hai bên ký kết hợp đồng mới, thì phải ký kết hợp đồng lao động không xác định thời hạn.
Quy định này hạn chế việc người sử dụng lao động liên tục ký các hợp đồng thời hạn ngắn để duy trì sự linh hoạt mà bỏ qua quyền lợi về sự ổn định việc làm của người lao động.
Quyền và nghĩa vụ của các bên
Khi ký kết hợp đồng lao động dưới 12 tháng (vốn tương đồng với việc tìm hiểu hợp đồng thời vụ là gì?), cả người sử dụng lao động và người lao động đều có những quyền và nghĩa vụ được pháp luật bảo vệ và điều chỉnh.
Người sử dụng lao động có quyền quản lý, điều hành người lao động, kiểm tra việc thực hiện công việc và kỷ luật lao động theo quy định. Nghĩa vụ chính bao gồm: bố trí công việc theo hợp đồng, trả lương đầy đủ và đúng hạn, đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động (nếu thuộc đối tượng bắt buộc), và tuân thủ các quy định khác của luật lao động.
Người lao động có quyền được làm việc, hưởng lương, nghỉ ngơi, và được hưởng các chế độ phúc lợi theo thỏa thuận và quy định pháp luật. Nghĩa vụ của người lao động là thực hiện công việc theo đúng nội dung hợp đồng, tuân thủ nội quy, quy chế của doanh nghiệp, và chấp hành sự điều hành hợp pháp của người sử dụng lao động.
Việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mỗi bên đảm bảo sự hài hòa và tránh phát sinh tranh chấp trong quan hệ lao động thời vụ.
Chế độ bảo hiểm xã hội cho người làm hợp đồng dưới 12 tháng
Vấn đề bảo hiểm xã hội là một điểm quan trọng khi tìm hiểu hợp đồng thời vụ là gì? và các quy định hiện hành. Nghĩa vụ tham gia BHXH phụ thuộc vào thời hạn của hợp đồng lao động.
Đối với hợp đồng lao động từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng, người lao động và người sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, và bảo hiểm thất nghiệp. Các khoản đóng BHXH được tính dựa trên tiền lương tháng đóng BHXH và tỷ lệ đóng theo quy định của pháp luật về BHXH.
Đối với hợp đồng lao động dưới 3 tháng (tức là hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng), người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, người sử dụng lao động vẫn có trách nhiệm chi trả thêm một khoản tiền tương đương với mức đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN và bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cùng lúc với kỳ trả lương để bù đắp cho người lao động.
Việc nắm rõ quy định hợp đồng thời vụ liên quan đến BHXH là vô cùng quan trọng để đảm bảo quyền lợi cho người lao động và tránh vi phạm pháp luật cho người sử dụng lao động.
Chấm dứt hợp đồng lao động dưới 12 tháng
Việc chấm dứt hợp đồng lao động dưới 12 tháng cũng tuân theo các quy định chung của Bộ luật Lao động 2019. Hợp đồng này có thể chấm dứt trong các trường hợp sau:
- Hết hạn hợp đồng lao động.
- Hoàn thành công việc theo hợp đồng.
- Các trường hợp chấm dứt theo quy định tại Điều 34 Bộ luật Lao động 2019 (ví dụ: người lao động chết, người sử dụng lao động là cá nhân chết, doanh nghiệp giải thể, phá sản…).
- Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hợp pháp từ phía người sử dụng lao động hoặc người lao động theo các điều kiện và thủ tục quy định (bao gồm cả thời gian báo trước).
Đối với hợp đồng lao động dưới 12 tháng, khi người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng đúng pháp luật, thời gian báo trước tối thiểu là 03 ngày làm việc. Khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng, thời gian báo trước thông thường cũng là ít nhất 03 ngày làm việc, trừ các trường hợp đặc biệt được phép chấm dứt ngay.
Những lưu ý khi ký kết và thực hiện hợp đồng lao động dưới 12 tháng
Để đảm bảo việc ký kết và thực hiện hợp đồng lao động dưới 12 tháng (hình thức hiện tại của việc băn khoăn hợp đồng thời vụ là gì?) diễn ra thuận lợi và đúng pháp luật, các bên cần lưu ý:
- Kiểm tra kỹ lưỡng tính chất công việc để xác định việc ký hợp đồng lao động dưới 12 tháng có phù hợp với luật lao động hay không.
- Đảm bảo mẫu hợp đồng thời vụ (mẫu hợp đồng xác định thời hạn dưới 12 tháng) được sử dụng có đầy đủ nội dung theo quy định và được cập nhật theo pháp luật mới nhất.
- Thỏa thuận rõ ràng về tiền lương, phụ cấp, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi.
- Nắm rõ quy định hợp đồng thời vụ liên quan đến bảo hiểm xã hội để thực hiện đúng nghĩa vụ đóng nộp.
- Lưu ý quy định về giới hạn 01 lần ký tiếp hợp đồng xác định thời hạn sau khi hợp đồng dưới 12 tháng hết hạn.
- Trong trường hợp chấm dứt hợp đồng, tuân thủ chặt chẽ các quy định về thời gian báo trước và thủ tục theo luật lao động.
Hiểu rõ hợp đồng thời vụ là gì? trong bối cảnh pháp luật hiện hành và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định liên quan mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi cho cả hai bên trong quan hệ lao động.
Kết luận
Loại hợp đồng lao động theo mùa vụ hay công việc nhất định dưới 12 tháng giờ đây nằm trong nhóm hợp đồng lao động xác định thời hạn. Việc nắm vững những thay đổi này, cùng với các quy định hợp đồng thời vụ liên quan đến quyền, nghĩa vụ, bảo hiểm xã hội và chấm dứt hợp đồng là điều cần thiết cho cả người sử dụng lao động và người lao động.
Việc thiết lập và duy trì quan hệ lao động phù hợp với pháp luật đảm bảo sự công bằng và góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và sự ổn định của thị trường lao động. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về hợp đồng thời vụ là gì?, quy định hợp đồng thời vụ, hoặc cần hỗ trợ quản lý các khía cạnh khác của quan hệ lao động và nguồn nhân lực, việc tìm kiếm sự tư vấn chuyên nghiệp là giải pháp hiệu quả.
Để nhận được sự hỗ trợ chuyên sâu và các giải pháp quản trị nhân sự tối ưu, tuân thủ luật lao động và phù hợp với đặc thù doanh nghiệp của bạn, hãy liên hệ với WATF Human Capital – Dịch vụ cung ứng nhân sự. Chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn cao cấp và đồng hành cùng sự phát triển của bạn.
Liên hệ WATF Human Capital ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết về hợp đồng lao động và các giải pháp nhân sự chuyên nghiệp!
CÔNG TY CUNG ỨNG NHÂN SỰ QUA ĐÀO TẠO TRIẾT LÝ GIÁO DỤC TẬN GỐC – WATF HUMAN CAPITAL
Địa chỉ: Tầng 4, 50A Trương Quốc Dung, P. 10, Q. Phú Nhuận, TP.HCM
Hotline: 0932 38 31 38
Website: https://watfhumancapital.com/
Email: admin@watfgroup.com
